Wat als er morgen een ramp plaatsvindt?
Stel je voor: je hebt opeens geen stroom, water en gas meer en de telefoonverbindingen vallen uit. Als burger weet je niet meteen wat je doen moet. En je bent niet de enige! Je kunt de eerste 72 uur geen beroep doen op hulp van de Overheid. Hoe zorg je ervoor dat jij samen met je buren veilig zijn en kunnen overleven?
De realiteit van de eerste 72 uur
Bij grootschalige calamiteiten kan de overheid niet garanderen dat burgers direct geholpen worden. De capaciteit van de professionele hulpdiensten heeft zijn grenzen en de eerste 72 uur zijn cruciaal. In deze periode wordt van burgers verwacht dat zij zelfredzaam zijn en elkaar helpen. En burgers willen die verantwoordelijkheid anno 2025 ook. Samen met de Professionele hulpverlening als gelijkwaardige schakel in de veiligheidsketen. Maar hoe bereid je je daarop voor? En wat als je woont in een wijk waar middelen schaars zijn? Een overheid, die stuurt op voorbereiding, heeft de opdracht de balans te vinden tussen het eigen verwachtingspatroon en dat wat burgers nodig hebben. Burgers moeten qua uitwisseling van informatie niet alleen ontvanger, maar ook zender zijn.
De overheid schiet tekort in communicatie en voorbereiding
De overheid zegt dat burgers zich moeten voorbereiden op calamiteiten van diverse aard en oorzaak. Maar hoe realistisch is dat? Hoe kun je weten wat je doen moet als het misgaat? En heb je daar überhaupt de middelen voor? De boodschap is abstract en bereikt veel mensen niet. Pas wanneer je 72 uur vertaalt naar drie dagen, wordt het concreter. Maar wat als je in een wijk woont waar al moeite is om de dagelijkse uitgaven te dekken? Moet voorbereiding dan een luxe zijn?
Burgerdienstverlening en Professionele hulpverlening bij Calamiteiten
De Buurt Bestuurt heeft sinds 2020 de idee van Burgerdienstverlening bij Calamiteiten doorontwikkeld. De maatschappelijk weerbare en veerkrachtige burger is de beste garantie voor veiligheid en overleven van alle burgers. Nu vindt De Buurt Bestuurt het ook de hoogste tijd voor een wijkgerichte Professionele hulpverlening bij Calamiteiten als extra waarborg voor burgers in de eerste 72 uur. De Buurt Bestuurt sluit met deze koers aan bij de zgn. millennium- aanpak van de inrichting van steunlocaties in Veiligheidsregio’s om burgers op wijkniveau met eigen noodopvang te ondersteunen.
Laak als voorbeeld van kwetsbaarheid en kracht
In de haagse wijk Laak maakt het geringe vertrouwen van de bewoners in de overheid hen bij een ramp extra kwetsbaar. Wat betekent dat als zich een calamiteit voordoet? Wie vangt hen op als de officiële hulp uitblijft? En hoe worden zij bereikt? Dit is precies de reden waarom een aanpak nodig is die niet alleen afhankelijk is van de overheid, maar die de kracht van de buurt benut.
Ziekenhuizen kunnen bij calamiteiten een grote stroom slachtoffers alleen opvangen, voor zover capaciteit en bereikbaarheid toereikend zijn. Nu de garantie daarvoor niet langer bestaat, moet de oplossing gezocht worden in onorthodoxe daadkrachtige maatregelen.
Een wijkgerichte aanpak: HVV Laakkwartier als calamiteitencentrum.
Wat als we de kracht van de buurt inzetten? HVV Laakkwartier heeft een verbindende rol in de wijk en is centraal gelegen aan de Jan van Beersstraat. De Buurt Bestuurt stelt daarom voor om HVV Laakkwartier in te richten als centrale opvanglocatie bij calamiteiten voor lichtgewonde slachtoffers, op basis van triage. HVV Laakkwartier: zie foto’s Kees Berenbak.
Dit biedt praktische voordelen
- Medische teams van HAGA en MCH/Mobiel Medisch team met helihaven kunnen roulerend basiszorg verlenen. In nauwe samenwerking met het Mobiel Medisch team zijn gespecialiseerde huisartsen op grond van het convenant huisartsenposten haaglanden direct beschikbaar om zelfstandig ambulante slachtoffers (in principe T3) te behandelen.
- Triage en behandeling kunnen plaatsvinden in de bestaande ruimtes en kleedkamers.
- Noodvoorzieningen, zoals een grote legertent met 50 bedden en medische containers met verband- en operatiebenodigdheden, kunnen op de parkeerplaats geplaatst worden.
- Logistieke voordelen: de locatie is goed bereikbaar voor ambulancediensten en ligt dicht bij snelwegen, zodat slachtoffers efficiënt vervoerd kunnen worden zonder onnodige druk op de binnenstad.
- Betrokkenheid van bewoners: jeugdleden van HVV kunnen worden getraind in logistiek bij calamiteiten en het opzetten van noodfaciliteiten.
- Beperkte, maar gerichte ondersteuning vanuit de overheid volstaat.
De overheid zal moeten samenwerken met de burger
De overheid moet niet alles willen regelen. Burgers, die verantwoordelijkheid nemen voor hun eigen veiligheid, verdienen actieve ondersteuning. Het is aan bewoners om initiatieven te nemen en samen bereikbare en betaalbare noodvoorzieningen te organiseren. De overheid moet deze kans aangrijpen en samenwerken met bewoners om de veiligheid en veerkracht van de stad te versterken. Dit vraagt om een partnerschap waarin de overheid burgers ondersteunt met middelen, kennis en infrastructuur. Het is ook zaak dat de politiek zich dat realiseert en zich daarvoor hard maakt.
Sta je klaar om zelf actie te ondernemen als hulp pas na 3 dagen komt? Of blijf je passief wachten op hulp?
Met dit voorstel legt De Buurt Bestuurt de bal op de stip: het is tijd om crisismanagement niet alleen van bovenaf te benaderen, maar ook van onderop te organiseren.
Aanbevelingen De Buurt Bestuurt
- Periodieke oefeningen in voorbereiding op calamiteiten, met burgers en overige disciplines.
- Eenduidige terminologie bij calamiteiten maakt het proces van voorbereiding zowel voor de professionele hulpverlener, als voor de burger transparant.
- Civiel communicatienetwerk, dat onafhankelijk van energievoorziening operationeel blijft bij calamiteiten.
- Onderzoek of dit initiatief van De Buurt Bestuurt bij wijze van ‘blauwdruk’ ook in andere wijken toepasbaar is.
- Het calamiteitenhospitaal bij de Nato-top in juni as. na afloop dienst laten doen als noodvoorziening op wijkniveau.
- Partnerschap van overheid en burgers faciliteert burgers bij de voorbereiding op calamiteiten met middelen, kennis en infrastructuur.
Kees Berenbak en Tom Nathans,
De Buurt Bestuurt
